Από το 1994 η 19η Μάϊου τιμάται ως Ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, όταν και αναγνωρίστηκε επίσημα από το ελληνικό κοινοβούλιο.
Η 19η Μαΐου επιλέχθηκε γιατί την ημέρα αυτή το 1919, ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα του Πόντου για να ξεκινήσει τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας.
Με τη βοήθεια μελών του Νεοτουρκικού Κομιτάτου συγκροτεί τη μυστική οργάνωση «Mutafai Milliye» και υπό την καθοδήγηση Γερμανών και Σοβιετικών συμβούλων του, κηρύσσει το μίσος εναντίον των Ελλήνων, θέτοντας σ’ εφαρμογή οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης του ποντιακού ελληνισμού, το οποίο ουσιαστικά αποτελούσε συνέχεια της ανθρωποσφαγής που ξεκίνησαν οι Νεότουρκοι μετά το 1914 κατά Αρμενίων και Ελλήνων.
Μέλος του «Mutafai Milliye» ήταν ο διαβόητος Τοπάλ Οσμάν, που θεωρειται ο μεγαλύτερος δήμιος των Ελλήνων του Πόντου. Ο Μουσταφά Κεμάλ, όρισε τον Τοπάλ Οσμάν γενικό του αντιπρόσωπο στην παραλιακή ζώνη του Πόντου, με απεριόριστο δικαίωμα ζωής και θανάτου πάνω στον ελληνικό πληθυσμό.
Το κλίμα τρομοκρατίας, τα εργατικά τάγματα, οι εξορίες, οι πυρπολήσεις χωριών, οι δολοφονίες, οι βιασμοί κατά του ελληνικού στοιχείου του Πόντου, οδήγησαν γρήγορα στα περιβόητα «έκτακτα δικαστήρια ανεξαρτησίας» που αφάνισαν στις κρεμάλες της Αμάσειας, όλη την ηγεσία του ποντιακού ελληνισμού, σημάνοντας την αρχή του τέλους και την εκρίζωση χιλιάδων γηγενών Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες.
Οι διωγμοί και τα εγκλήματα των Τούρκων, οδήγησαν τους Έλληνες του Πόντου να πάρουν τα βουνά, οργανώνοντας ένοπλα αντάρτικα σώματα κατά του οργανωμένου εχθρού. Σήμερα θεωρείται βέβαιο, πως εάν δεν υπήρχε η ένοπλη αντίσταση -κυρίως στον Δυτικό Πόντο- ο αριθμός των θυμάτων θα ήταν ακόμη μεγαλύτερος.
Βίντεο της Ένωσης Ποντίων Δροσιάς, καταγράφει και παρουσιάζει μαρτυρίες που συγκλονίζουν, από τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου:
[su_youtube url=”https://youtu.be/lpi38Jemzxk”]
Τις παραμονές του Α΄ Π.Π. οι Έλληνες στον Πόντο ανέρχονταν σε 700.000 άτομα. Έως το 1923, και την ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, υπολογίζονται σε 353.000 τα θύματα εκείνου του εγκλήματος που θεωρείται η δεύτερη μεγάλη γενοκτονία του 20ου αιώνα, μετά από αυτή των Αρμενίων, την περίοδο του Α’ Π.Π, πάλι από στην Οθωμανική Αυτοκρατορία με 1.5 εκ. νεκρούς.
Η 19η Μαΐου μπορεί να θεωρείται «καταραμένη για τους Έλληνες», μια και είναι η μέρα που ξεκίνησε ουσιαστικά η δεύτερη και πιο σκληρή φάση της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, ωστόσο οι Τούρκοι την τιμούν και τη γιορτάζουν ως Ημέρα Μνήμης του Μουσταφά Κεμάλ, και Γιορτή Νεολαίας και Αθλητισμού παράλληλα αφού – σύμφωνα με την ιστοριογραφία τους- από εκεί ξεκίνησε τον «απελευθερωτικό αγώνα» που οδήγησε στην ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923. Κάθε χρόνο στην Σαμψούντα, πραγματοποιούνται πανηγυρικές φιέστες, παρουσία υψηλόβαθμων κυβερνητικών αξιωματούχων.
Στο λιμάνι της Σαμψούντας υπάρχει ακριβές αντίγραφο του πλοίου «Bandırma», που μετέφερε το 1919 τον Μουσταφά Κεμάλ στον Πόντο. Εγκαινιάστηκε το 2003 από τον Ταγίπ Ερντογάν και λειτουργεί ως μουσείο με κέρινα ομοιώματα και ιστορικά αντικείμενα.
