Γράφει ο Νίκος Τζιανίδης | Πηγή: ethnos.gr

Θυμάμαι, παιδάκι, να μπαίνω στην τάξη του δημοτικού σχολείου και να εκστασιάζομαι βλέποντας στους τοίχους τις προσωπογραφίες των ηρώων του ’21. Βλοσυροί σαν άγιοι ζωγραφισμένοι σε ξωκλήσι.

Ποιος τις ζωγράφισε; Σε ποιον οφείλουμε την απεικόνιση των ανθρώπων που απελευθέρωσαν την Ελλάδα από τον τουρκικό ζυγό;

Πάνε περίπου 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 κι ακόμα η μνήμη της Ιστορίας μάς ακολουθεί. Αμφιλεγόμενη περίοδος για την Ελλάδα, όπως, άλλωστε, τόσες άλλες ιστορικές περίοδοι που σημάδεψαν τον τόπο μας.

Θυμάμαι, παιδάκι, να μπαίνω στην τάξη του δημοτικού σχολείου και να εκστασιάζομαι βλέποντας στους τοίχους τις προσωπογραφίες των ηρώων του ’21. Βλοσυροί, σαν άγιοι ζωγραφισμένοι σε ξωκλήσι, ωραίοι ως Έλληνες, κι ας ήταν κάποιοι από αυτούς Αρβανίτες, σοβαροί και θαυμαστοί και οικείοι πλέον, έπειτα από τις φορές που τους περιεργαζόμουν με περιέργεια.

Το τσιγκελωτό μουστάκι του Κίτσου Τζαβέλλα, η διαπεραστική ματιά του Γεωργίου Καραϊσκάκη, η πιστόλα που ξεχώριζε στο ζωνάρι του Νικηταρά, του Μιαούλη το απορημένο βλέμμα, λες και κάτι ενδιαφέρον του έδειχνε ο φωτογράφος..

Όμως ποιος φωτογράφος; Τότε, το 1821, αλλά και λίγα χρόνια μετά υπήρχε φωτογραφική μηχανή; Όχι! Τότε πως όλοι αυτοί απεικονίστηκαν με τόση λεπτομέρεια και τόση ακρίβεια χαρακτηριστικών και μας παραδόθηκαν για να γίνουν εξώφυλλα αναγνωστικών, αγάλματα στο Πεδίον του Άρεως, χαρτονομίσματα, στάδια και ό,τι βάλει ο νους του ανθρώπου.

Έτσι γίνεται, άλλωστε, στον τόπο μας, όσο ζουν οι ήρωες κατατρύχονται, κυνηγιούνται, απομυθοποιούνται με τον χείριστο τρόπο, σταυρώνονται, κι όταν πεθάνουν πάμπτωχοι και εξαθλιωμένοι από την απαξίωση της πολιτείας, γίνονται αγάλματα… Και η συνείδησή μας ξεπλύθηκε! Άλλο θέμα, όμως, αυτό.

Στο προκείμενο: Ποιος ήταν αυτός που ζωγράφισε τους ήρωες της Ελληνικής Επανάστασης, ρώτησα κάποτε τη δασκάλα μου στην Γ’ Δημοτικού.

«Τι είναι αυτά που ρωτάς», μου απάντησε, «μπορώ να τα ξέρω όλα;». Έπρεπε!

Πολλά χρόνια αργότερα, ξεφυλλίζοντας το «Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν» του Ελευθερουδάκη, το ερώτημά μου απαντήθηκε.

Ο Βαυαρός καλλιτέχνης

Ο Κάρολος φον Κράτσαϊζεν (Karl Krazeisen) ήταν η αιτία! Ο Βαυαρός αξιωματικός, όταν άκουσε τα γεγονότα στην Ελλάδα, εγκατέλειψε την πατρίδα του και έσπευσε προς βοήθεια των επαναστατημένων.

Προικισμένος με εξαιρετική καλλιτεχνική ιδιοφυΐα, δεν αρκέστηκε στις πολεμικές επιχειρήσεις, αλλά ιχνογράφησε με μεγάλη επιτυχία και ακρίβεια τα πρόσωπα Ελλήνων ηρώων της Επανάστασης.

Αργότερα, ο Κράτσαϊζεν, με βάση τα πρόχειρα σχεδιαγράμματά του, τα οποία σώζονται στην Εθνική Πινακοθήκη, εξέδωσε στο Μόναχο τελειοποιημένες τις προσωπογραφίες με γερμανικό και γαλλικό κείμενο.

Ο τίτλος της έκδοσης ήταν «Προσωπογραφίαι των εξοχωτέρων Ελλήνων και φιλελλήνων μετά τινων ιχνογραφημάτων πολεμικών σκηνών και εθνικών ενδυμασιών εκ του φυσικού».

Χάρη στον Βαυαρό φιλέλληνα διεσώθησαν οι φυσιογνωμίες, πιστά εκ του φυσικού ληφθέντες, του ναυάρχου Μιαούλη του Κίτσου Τζαβέλλα του Νικηταρά του Κουντουριώτη του Καραϊσκάκη του Κολοκοτρώνη και άλλων. Οι προσωπογραφίες συνοδεύονταν από πολύτιμες και ακριβής πληροφορίες για την Επανάσταση, όπως επίσης και ζωγραφικές απόψεις της Αίγινας, του Ναυπλίου και των Αθηνών.

Ο Κράτσαϊζεν, όταν επέστρεψε στην πατρίδα του δικάστηκε ως λιποτάκτης, αλλά ζήτησε συγνώμη, ανέκτησε τον βαθμό του και έφθασε μέχρι και υποστράτηγος. Μέχρι το τέλος της ζωής του δεν έπαψε να μιλάει για την Ελλάδα. Η Ελλάδα; Τον ξέχασε, όπως και τόσους άλλους!