Κεντρική φώτο αρχείου

Όταν η συζήτηση φτάνει στα μεγάλα ερωτήματα που απασχολούν τους επιστήμονες ανά τον πλανήτη, δύσκολα θα βρεθεί μεγαλύτερη «σπαζοκεφαλιά» από αυτήν.

Που θάβεις με ασφάλεια πάνω από 28.000 κυβικά μέτρα – περίπου όσο έξι πύργοι Big Ben – θανατηφόρων ραδιενεργών αποβλήτων για τα επόμενα εκατομμύρια χρόνια;

Αυτό είναι το «καταραμένο πρόβλημα» που αντιμετωπίζει η Γερμανία καθώς κλείνει όλα τα πυρηνικά εργοστάσιά της τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με την καθηγήτρια Μιράντα Σρόιρς, μέλος της ομάδας που ψάχνει για χώρο αποθήκευσης.

Οι ειδικοί τώρα αναζητούν ένα μέρος για να θάψουν περίπου 2.000 δοχεία ραδιενεργών αποβλήτων υψηλού επιπέδου. Ο χώρος πρέπει να είναι κάτι παραπάνω από σταθερός, χωρίς ίχνος νερού στο έδαφος ή σεισμούς που θα μπορούσαν να προκαλέσουν διαρροή.

Οι τεχνολογικές προκλήσεις – της μεταφοράς των θανατηφόρων αποβλήτων, της εξεύρεσης υλικού για να το εγκλωβίσουν, ακόμη και το να επικοινωνηθεί πως θα εξακολουθούν να υπάρχουν εκεί για πολλά χρόνια στο μέλλον – είναι τεράστιες.

Αλλά η πιο πιεστική πρόκληση σήμερα μπορεί να είναι απλά η εξεύρεση μιας κοινότητας, που επιθυμεί να έχει έναν πυρηνικό σκουπιδότοπο στο κατώφλι της.

Ψάχνοντας ένα πυρηνικό νεκροταφείο

Η Γερμανία αποφάσισε να καταργήσει σταδιακά όλα τα πυρηνικά εργοστάσιά της μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα το 2011, εν μέσω αυξανόμενων ανησυχιών για την ασφάλεια.

Οι επτά σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν σήμερα πρέπει να κλείσουν μέχρι το 2022. Με το κλείσιμο τους έρχεται μια νέα πρόκληση – η εξεύρεση μόνιμου πυρηνικού νεκροταφείου μέχρι την προθεσμία της κυβέρνησης που είναι το 2031.

Το Υπουργείο Οικονομίας και Ενέργειας της Γερμανίας λέει ότι στοχεύει στην εξεύρεση ενός τελικού χώρου εναπόθεσης εξαιρετικά ραδιενεργών αποβλήτων «που θα προσφέρει την καλύτερη δυνατή ασφάλεια για μια περίοδο ενός εκατομμυρίου ετών».

Η χώρα είναι ένας «κενός χάρτης» δυνητικών τοποθεσιών, πρόσθεσε.

Επί του παρόντος, τα ραδιενεργά απόβλητα υψηλής ραδιενέργειας αποθηκεύονται σε προσωρινές εγκαταστάσεις, συνήθως κοντά στο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής από τον οποίο προήλθαν.

Αλλά αυτές οι εγκαταστάσεις «σχεδιάστηκαν μόνο για να κρατήσουν τα απόβλητα για μερικές δεκαετίες», δήλωσε ο Σρόιρς, πρόεδρος της περιβαλλοντικής και κλιματικής πολιτικής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου, και μέλος της εθνικής επιτροπής που βοηθά στην αναζήτηση ενός χώρου αποθήκευσης υψηλού επιπέδου ραδιενεργών αποβλήτων.

Οπως υποδηλώνει και το όνομά τους, τα ραδιενεργά απόβλητα υψηλής ραδιενέργειας είναι τα πιο θανατηφόρα του είδους τους. «Εάν ανοίξετε ένα δοχείο με αυτές τις ράβδους καυσίμων θα πεθάνετε αμέσως», υπογραμμίζει η Σρόιρς.

Αυτές οι ράβδοι είναι «τόσο απίστευτα καυτές, είναι πολύ δύσκολο να μεταφερθούν με ασφάλεια», εξηγεί. Επομένως, αποθηκεύονται σε δοχεία όπου μπορούν πρώτα να κρυώσουν για αρκετές δεκαετίες, προσθέτει.

Υπάρχουν δεκάδες από αυτούς τους χώρους προσωρινής αποθήκευσης σε ολόκληρη τη Γερμανία. Η αναζήτηση γίνεται τώρα για μια μόνιμη κατοικία τουλάχιστον 1 χιλιόμετρο κάτω από τη Γη.

Κάτι μεταξύ βράχου και σκληρού χώρου

Η τοποθεσία θα πρέπει να είναι γεωλογικά «πολύ πολύ σταθερή», συνεχίζει η επιστήμονας. «Δεν μπορεί να έχει σεισμούς, δεν μπορεί να έχει σημάδια ροής νερού, δεν μπορεί να είναι πολύ πορώδης βράχος».

Η Φινλανδία, η οποία έχει τέσσερις πυρηνικούς σταθμούς και σχεδιάζει να κατασκευάσει περισσότερους στο μέλλον, είναι παγκόσμιος ηγέτης στον τομέα αυτό.

Οι εργασίες βρίσκονται σε καλό δρόμο για το δικό της τελικό αποθετήριο για απόβλητα υψηλού επιπέδου – θαμμένα βαθιά σε γρανιτένιο βραχώδες υπόστρωμα.

Το πρόβλημα της Γερμανίας είναι ότι δεν έχει άφθονο γρανίτη. Αντ ’αυτού, πρέπει να βρει λύση με το έδαφος που έχει – βυθίζοντας τα απόβλητα σε υλικά όπως ορυκτό αλάτι, άργιλο και κρυσταλλικό γρανίτη.

Την επόμενη χρονιά η ομάδα ελπίζει να έχει εντοπίσει πιθανές τοποθεσίες αποθήκευσης στη Γερμανία (δεν υπάρχει σχέδιο εξαγωγής των αποβλήτων). Είναι μια αποστολή που εκτείνεται πέρα από τις ζωές μας – η αποθήκη τελικά θα σφραγιστεί κάποια στιγμή μεταξύ των ετών 2130 και 2170.

Οι εμπειρογνώμονες στον τομέα των επικοινωνιών εργάζονται ήδη στο πώς να το πουν στις μελλοντικές γενιές χιλιάδες χρόνια από τώρα – όταν η γλώσσα θα είναι τελείως διαφορετική – χωρίς να διαταράξουν την περιοχή.

Η Σρόιρς το παρομοίασε με εξερευνητές του παρελθόντος που εισήλθαν στις πυραμίδες της Αιγύπτου – «πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να τους πούμε ″η περιέργεια δεν είναι καλή εδώ″».

Η δύναμη των ανθρώπων

Προς το παρόν, κανείς δεν θέλει ένα πυρηνικό έδαφος στο κατώφλι του.
Η Σρόιρς αναγνώρισε ότι η δημόσια δυσπιστία είναι μια πρόκληση, δεδομένης της πρόσφατης ιστορίας της Γερμανίας στις καταστροφικές τοποθεσίες αποθήκευσης.

Τα πρώην ορυχεία άλατος στο Ασε και το Μορσλέμπεν της ανατολικής Γερμανίας, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για πυρηνικά απόβλητα χαμηλής και μεσαίας κλίμακας στη δεκαετία του 1960 και 1970, πρέπει τώρα να κλείσουν με επιχειρήσεις που θα κοστίσουν πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, αφού δεν τηρούν τα σημερινά πρότυπα ασφαλείας.

Οι φόβοι γύρω από τα απόβλητα υψηλού επιπέδου είναι ακόμη μεγαλύτεροι.

Για περισσότερα από 40 χρόνια, οι κάτοικοι στο χωριό Γκόρλεμπεν της Κάτω Σαξονίας έχουν αγωνιστεί με νύχια και με δόντια για να διατηρήσουν ένα μόνιμο χώρο αποθήκευσης αποβλήτων υψηλού επιπέδου μακριά από τη γη τους.

Η τοποθεσία προτάθηκε για πρώτη φορά το 1977 με τους επικριτές να κάνουν λόγο για μια πολιτική επιλογή. Το Γκόρλεμπεν βρίσκεται σε μια τότε αραιοκατοικημένη περιοχή της Δυτικής Γερμανίας κοντά στα σύνορα και έχει υψηλό ποσοστό ανεργίας, με τους πολιτικούς να ισχυρίζονται ότι θα μειωνόταν με μια πυρηνική εγκατάσταση.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών, υπήρξαν αμέτρητες διαδηλώσεις κατά της πρότασης αυτής.

Ενα διερευνητικό ορυχείο τελικά κατασκευάστηκε εκεί αλλά ποτέ δεν χρησιμοποιήθηκε για πυρηνικά απόβλητα. Και εξαιτίας της τεράστιας δημόσιας κριτικής από την αντιπολίτευση, η κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια αποφάσισε να ξεκινήσει εκ νέου την εθνική της έρευνα για ένα κατάλληλο έδαφος.

Με περισσότερους από 400 πυρηνικούς σταθμούς σε όλο τον κόσμο, πολλοί εκ των οποίων πλησιάζουν στο τέλος της ζωής τους, το θέμα της αποθήκευσης αποβλήτων θα γίνει πιο επείγον, επισημαίνει η Σρόιρς

Η Γερμανία είναι η μοναδική που βρίσκεται σε θέση να γνωρίζει με ακρίβεια πόσα απόβλητα θα χειρίζεται. Το να γνωρίζει που θα τα εναποθέσει, είναι η πρόκληση.