Τα απορρίμματα μιας χρήσης αποτελούν αυξανόμενο πρόβλημα σε πολλές πόλεις της Βαυαρίας. Μπορεί όμως ένας δήμος να επιβάλει φόρο συσκευασίας για τα ποτήρια καφέ ή τα κουτιά πίτσας; Αυτό είναι το αντικείμενο μιας δικαστικής υπόθεσης στη Βάδη-Βυρτεμβέργη σήμερα.
Πολλές βαυαρικές πόλεις και δήμοι είναι πιθανό να κοιτάξουν σήμερα με μεγάλο ενδιαφέρον προς τη Βάδη-Βυρτεμβέργη. Το διοικητικό δικαστήριο του Μανχάιμ πρόκειται να ασχοληθεί με τον φόρο συσκευασίας της πανεπιστημιακής πόλης Tübingen, ο οποίος εισήχθη εκεί στις αρχές του έτους.
Έκτοτε, κάθε δοχείο μιας χρήσης για ποτά ή φαγητό κοστίζει χρήματα στα καταστήματα. Στόχος είναι η καθιέρωση επιτραπέζιων σκευών πολλαπλών χρήσεων και η αποφυγή απορριμάτων. Ο ιδιοκτήτης ενός υποκαταστήματος McDonalds στο Tübingen υπέβαλε καταγγελία.
Μια διαδικασία ελέγχου προτύπων είναι να διευκρινιστεί ο βαθμός στον οποίο οι πόλεις και οι δήμοι μπορούν να επιβάλουν τέτοιους φόρους. Αυτό είναι επίσης ένα σημαντικό ζήτημα για τις βαυαρικές πόλεις όπως το Würzburg, το Μόναχο, το Augsburg, το Regensburg, η Νυρεμβέργη και το Bamberg.
Όλο και περισσότερα σκουπίδια στο κέντρο της πόλης
Η πανδημία έχει επιδεινώσει το πρόβλημα του to-go. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι, οι κάδοι απορριμμάτων ξεχειλίζουν στα μεγάλα κέντρα των πόλεων, τα οποία είναι επίσης πολυσύχναστα από τουρίστες.
Η πόλη της Νυρεμβέργης εκτίμησε ότι μόνο το 2021 υπήρχαν σχεδόν 1.000 τόνοι περισσότερα απορρίματα στους δημόσιους χώρους του κέντρου της πόλης από ό,τι το 2019.
Αν και το μερίδιο των απορριμάτων συσκευασίας στο σύνολο των σχεδόν 7.500 τόνων δεν έχει συνυπολογιστεί, σύμφωνα με την πόλη αντιπροσωπεύει “μακράν το μεγαλύτερο μερίδιο των απορριμάτων στα πάρκα μας, στους δρόμους μας και στις πλατείες”.
Βαυαρικές πόλεις όπως το Memmingen, το Würzburg ή το Bamberg έχουν παρόμοια αξιολόγηση. Στο Ρέγκενσμπουργκ, στο Άνω Παλατινάτο, μόνο τα απορρίματα συσκευασίας αντιπροσώπευαν περίπου 11.500 τόνους το 2020/21.
Όπως έχει ήδη προεκτιμήσει ο Σύνδεσμος Δημοτικών Επιχειρήσεων (VKU) σε δειγματοληπτική έρευνα το 2020, οι πόλεις και οι δήμοι στη Γερμανία πληρώνουν περίπου 700 εκατομμύρια ευρώ ετησίως για τον καθαρισμό των πάρκων και των δρόμων από αποτσίγαρα, ποτήρια to-go και άλλα προϊόντα μιας χρήσης, καθώς και για το άδειασμα των δημόσιων κάδων απορριμμάτων και την απομάκρυσνη των απορριμάτων.
Οι επιπλέον κάδοι δεν λύνουν το πρόβλημα
Ειδικά τα ογκώδη κουτιά πίτσας οδηγούν πολλά δημοτικά συμβούλια σε απόγνωση. Επειδή γεμίζουν γρήγορα τους κανονικούς, μικρούς κάδους απορριμμάτων, άλλα σκουπίδια καταλήγουν συχνά δίπλα τους. Το Ρέγκενσμπουργκ, το Βίρτσμπουργκ και, πιο πρόσφατα, το Νταχάου έχουν εγκαταστήσει τετράγωνους, μεγαλύτερους κάδους ειδικά για τα κουτιά πίτσας.
Κατόπιν αιτήματος, η εμπειρία με αυτούς τους κάδους ήταν θετική. Ωστόσο, λέει ο Christian Weiß, εκπρόσωπος της πόλης του Würzburg: “Διευκολύνει το άδειασμα, οπότε ο φόρτος εργασίας του προσωπικού μας είναι πολύ μικρότερος. Αλλά δυστυχώς, τίποτα δεν αλλάζει όσον αφορά την ποσότητα των σκουπιδιών”.
Δήμοι: οι ομοσπονδιακοί νόμοι είναι πολύ χαλαροί
Για το λόγο αυτό η Νυρεμβέργη και το Würzburg έχουν επανειλημμένα εξετάσει το ενδεχόμενο να μοιράζουν κουτιά πίτσας μόνο έναντι ενός ποσού εγγύησης.
Αλλά δεν προέκυψε ποτέ τίποτα περισσότερο. Υπό την πρώην ομοσπονδιακή υπουργό Περιβάλλοντος, Svenja Schulze, ψηφίστηκε μια τροποποίηση του νόμου περί συσκευασίας, η οποία όμως δεν είναι αρκετή για πολλούς δήμους και περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Το γεγονός ότι τα εστιατόρια, τα μπιστρό και οι καφετέριες θα πρέπει να προσφέρουν επιλογές πολλαπλών χρήσεων εκτός από τα δοχεία μίας χρήσης από το 2023 αποτελεί πρόοδο, αλλά χωρίς οικονομικό μειονέκτημα εάν οι καταναλωτές αποφασίσουν στη συνέχεια να χρησιμοποιήσουν ένα ποτήρι μίας χρήσης αντί για έναν καφέ “to go”.
“Νομίζω ότι είναι καλό να δουλεύουμε πάνω σε σημαντικά θέματα, τόσο από ομοσπονδιακό επίπεδο, αλλά και από την πλευρά των δήμων, να ασκούμε πίεση”, λέει ο Jonas Glüsenkamp, αντιδήμαρχος και υπεύθυνος περιβάλλοντος του Μπάμπεργκ.
Οι παραγωγοί πρέπει να μοιράζονται το κόστος καθαρισμού
Για το βαυαρικό υπουργείο Περιβάλλοντος, αυτό περιλαμβάνει επίσης την άσκηση μεγαλύτερης πίεσης στο θέμα της ευθύνης των προϊόντων και την επιβολή στους “κατασκευαστές πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης να μοιράζονται το κόστος του καθαρισμού του περιβάλλοντος και της περιβαλλοντικά ορθής ανακύκλωσης και διάθεσης των προϊόντων τους μετά τη χρήση με τρόπο που να είναι δίκαιος για τον ρυπαίνοντα”.
Ωστόσο, μετά την απαγόρευση από την ΕΕ πολλών πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης το 2021, όπως τα καλαμάκια ή τα μαχαιροπήρουνα, το θέμα δεν αφορά πλέον μόνο τα πλαστικά. Τα εναλλακτικά προϊόντα από μπαμπού ή άμυλο αραβοσίτου είναι εξίσου σπάταλα, δαπανηρά στην παραγωγή και τελικά χρησιμοποιούνται μόνο μία φορά.
Εμπειρογνώμονες: Σχεδόν καμία πιθανότητα για έναν δημοτικό φόρο μιας χρήσης
Ο λεγόμενος “μικρός δημοτικός φόρος” υπάρχει, για παράδειγμα, με τη μορφή του φόρου για τα σκυλιά ή του φόρου για τις δεύτερες κατοικίες. Ωστόσο, η επιβολή ενός ειδικού φόρου από τον δήμο είναι πάντα αμφιλεγόμενη, ιδίως αν είναι παρόμοιος με τους υφιστάμενους ομοσπονδιακούς ή κρατιδιακούς φόρους.
Ο Thorsten Große, ειδικός σε θέματα φορολογικού δικαίου από το Άουγκσμπουργκ, θεωρεί ότι αυτό είναι δεδομένο στην περίπτωση του Tübingen: “Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο έχει ήδη αποφανθεί το 1998 ότι οι νόμοι για την επιβολή δημοτικών φόρων συσκευασίας είναι ασυμβίβαστοι με το σύνταγμα, καθώς μόνο ο ομοσπονδιακός νομοθέτης είναι αρμόδιος για τέτοιου είδους ρυθμίσεις”.
Η κυβέρνηση του κρατιδίου της Βαυαρίας έχει παρόμοια άποψη. Το Υπουργείο Εσωτερικών της Βαυαρίας, το οποίο είναι αρμόδιο για το θέμα αυτό, δήλωσε: “Μετά την απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου, οι δήμοι απέφυγαν να θεσπίσουν καταστατικό δημοτικού φόρου συσκευασίας. Μένει να δούμε πώς το Διοικητικό Δικαστήριο της Βάδης-Βυρτεμβέργης θα αξιολογήσει το καταστατικό της Πανεπιστημιακής Πόλης του Tübingen”.
Από τον Ιανουάριο, κάθε ποτήρι to-go και κάθε μπολ φαγητού που διανέμεται στο Tübingen κοστίζει 50 λεπτά. Άλλα 20 λεπτά προστίθενται για τα μαχαιροπήρουνα μίας χρήσης.
Για κάθε γεύμα takeaway, τα σημεία πώλησης μπορούν να χρεώνονται έως και 1,50 ευρώ. Εκτός αν πρόκειται για πιατικά πολλαπλών χρήσεων από έναν από τους τέσσερις προμηθευτές του Tübingen.
Μέχρι στιγμής, δεν έχουν υπάρξει παράπονα από τον κλάδο της εστίασης, αλλά ο φόρος έχει ήδη αποτελέσματα: “Το καλοκαίρι έχουμε περίπου 15% λιγότερα απόβλητα. Και νομίζω ότι αν περπατήσετε τριγύρω και κοιτάξετε τους κάδους, μπορείτε να το διαπιστώσετε αυτό. Παλαιότερα συχνά ξεχείλιζαν, υπήρχαν πολλά πράγματα δίπλα τους και αυτό έχει εξαφανιστεί σε μεγάλο βαθμό”.
Στην Άνω Φραγκονία, η πόλη του Μπάμπεργκ είναι ιδιαίτερα προοδευτική όσον αφορά τις επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες. Με την εκστρατεία “1wegfrei bis 23“, καταβάλλονται ήδη συγκεκριμένες προσπάθειες για τη δραστική μείωση των πλαστικών απορριμμάτων μέχρι το 2023.
“Έχουμε ήδη το δικό μας σύστημα επαναχρησιμοποιούμενων ποτηριών για καφέ to-go εδώ και αρκετά χρόνια”, λέει ο υπεύθυνος περιβάλλοντος Glüsenkamp.
“Το Μπάμπεργκ, ως πόλη παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς με πολύ τουρισμό, επηρεάζεται επίσης από το γεγονός ότι έχουμε πολλά σκουπίδια στο κέντρο της πόλης, ειδικά το καλοκαίρι”.
Επιπλέον, πρόκειται να δοθούν στοχευμένα κίνητρα για τον τομέα της εστίασης, έτσι ώστε το αργότερο μέχρι το 2023 να υπάρχει μια πιο ελκυστική εναλλακτική λύση επαναχρησιμοποίησης για την πίτσα, τη σαλάτα, τη μπύρα, ακόμη και το παγωτό.
“Αν δεν υπάρξει εφαρμογή μέχρι τότε”, λέει ο Glüsenkamp, “θα πρέπει να σκεφτούμε άλλα μέτρα, όπως αυτά που η πόλη του Tübingen μάχεται σήμερα για εμάς στα δικαστήρια”.
