Η νομοθετική πρωτοβουλία, η οποία ήθελε να απαγορεύσει τις αυξήσεις των ενοικίων σε ακριβές περιοχές της Βαυαρίας για έξι χρόνια, δεν έγινε νομικά αποδεκτή – έτσι αποφάσισε το Συνταγματικό Δικαστήριο της Βαυαρίας. Για το θέμα αυτό είναι αρμόδια η ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Βαυαρίας κήρυξε άκυρο το δημοψήφισμα “φρένο έξι ετών στα ενοίκια”. Στην ετυμηγορία του οι δικαστές συμφώνησαν με τη νομική γνώμη του Υπουργείου Εσωτερικών της Βαυαρίας: το δημοψήφισμα είναι άκυρο διότι, κατά τη γνώμη του υπουργείου, το κράτος δεν είχε καμία εξουσία να νομοθετεί στον τομέα αυτό.
Ο νόμος περί συμβάσεων, συμπεριλαμβανομένης της σύμβασης ενοικίασης, ρυθμίζεται στον Αστικό Κώδικα και αυτός είναι ομοσπονδιακός νόμος.
Οι συνταγματικοί δικαστές υποστήριξαν επίσης ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχε ήδη χρησιμοποιήσει την επιλογή για τη θέσπιση νόμων σε αυτόν τον τομέα μέσω κανονισμών όπως το φρένο μίσθωσης. Επομένως, το κρατίδιο δεν επιτρέπεται πλέον να ενεργήσει εδώ.
Οι εμπνευστές του δημοψηφίσματος αντέδρασαν με το επιχείρημα ότι, για παράδειγμα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είχε δώσει αρμοδιότητες στα ομόσπονδα κρατίδια σχετικά με το φρένο στις τιμές ενοικίων.
Αυτό δείχνει ότι η νομική κατάσταση δεν είναι ούτε ρητά ούτε σαφώς ρυθμισμένη. Οι συνταγματικοί δικαστές δεν συμφώνησαν. Στις πρώτες δηλώσεις, οι εμπνευστές ανακοίνωσαν μετά την απόφαση ότι θέλουν να ασκήσουν περισσότερη πολιτική πίεση σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
“Εάν προφανώς η Βαυαρία δεν μπορεί, τότε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να βάλει ένα φρένο στα ενοίκια”, δήλωσε ο υπεύθυνος της εκστρατείας Matthias Weinzierl. Για να το επιτύχουν αυτό, δικτυώθηκαν επίσης με πολλά άλλα κινήματα στη Γερμανία.
Ο δήμαρχος του Μονάχου Dieter Reiter (SPD) παραπονέθηκε επίσης την Πέμπτη ότι τα κόμματα CDU και CSU στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει “τελικά να κατανοήσουν ότι απαιτείται επειγόντως καλύτερη προστασία των ενοίκων”.
Ταυτόχρονα, οι εγκέφαλοι πίσω από το δημοψήφισμα ελπίζουν τώρα στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο: αυτό πρέπει να αποφασίσει εάν το όριο ενοικίων του κρατιδίου του Βερολίνου είναι συνταγματικό – και επομένως και για το ζήτημα του τι αρμοδιότητες έχει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τα κρατίδια στο νόμο περί μίσθωσης.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης Georg Eisenreich (CSU) δήλωσε μετά την απόφαση: “Οποιαδήποτε άλλη απόφαση θα ήταν πραγματική έκπληξη. Η νομική κατάσταση είναι σαφής.” Ωστόσο, οι ίδιοι οι συνταγματικοί δικαστές της Βαυαρίας δεν συμφώνησαν: τρεις από τους εννέα έδωσαν τη λεγόμενη ειδική ψήφο για να επιτραπεί το δημοψήφισμα.
Ξεκίνησε από έναν συνασπισμό κομμάτων, συνδικάτων, ενώσεων ενοίκων και άλλων ιδρυμάτων. Μεταξύ άλλων, προέβλεπε ότι δεν θα επιτρεπόταν αύξηση μισθώματος για έξι χρόνια βάσει των τρεχουσών συμβάσεων ενοικίασης και ότι, σε περίπτωση εκ νέου εκμίσθωσης, μπορεί να ζητηθεί το μέγιστο του συγκρίσιμου ενοικίου που είναι συνηθισμένο στην τοποθεσία.
Αυτό θα πρέπει να ισχύει στις 162 πόλεις και δήμους της Βαυαρίας που η κρατική κυβέρνηση θεωρεί ως περιοχές με “δύσκολη” κατάσταση ενοικίων. Ο Σύνδεσμος Εταιρειών Στέγασης της Βαυαρίας (VdW Bayern) ανακουφίστηκε μετά την απόφαση.
Η “δέσμευση για προσιτή στέγαση” είναι σημαντική και νόμιμη – ο VdW και οι εμπνευστές του δημοψηφίσματος επιδίωξαν τον ίδιο στόχο σε αυτό το σημείο. Για να επιτευχθεί όμως αυτό, χρειάζονται κίνητρα και όχι ένα “σύστημα τιμωρίας”.
Το χειμώνα περίπου 52.000 πολίτες της Βαυαρίας υπέγραψαν το δημοψήφισμα, υπερδιπλάσιο από ό,τι απαιτείται. Όταν οι υπογραφές υποβλήθηκαν τον Μάρτιο, το Υπουργείο Εσωτερικών εξέτασε το σχέδιο νόμου και το απέρριψε ως μη συμμορφούμενο με το νόμο.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφασίζει τελικά για το παραδεκτό ενός δημοψηφίσματος. Με την απόφαση της Πέμπτης, είναι πλέον εκτός συζήτησης.
