Το Βήμα της Κυριακής αποκαλύπτει τα λεγόμενα “Πρωτόκολλα του Βερολίνου” και πληροφορίες για τις συνομιλίες με πρωτοβουλία της γερμανικής προεδρίας, όπου επιχειρήθηκε Αθήνα και Άγκυρα να φτάσουν κοντά στην επανεκκίνηση των διερευνητικών συνομιλιών, που όμως ναυάγησαν με ευθύνη της Τουρκίας.
Το πρώτο πρωτόκολλο του περασμένου Ιουλίου (13/7/2020) όριζε ότι οι διερευνητικές συνομιλίες θα είχαν αντικείμενο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Ο όρος όμως ότι οι δύο πλευρές κατά τη διάρκεια των συνομιλιών θα απείχαν από οποιαδήποτε δραστηριότητα στο πεδίο των υδρογονανθράκων στις επίμαχες περιοχές, έκανε την Άγκυρα να τορπιλίσει την προσπάθεια και να ακολουθήσει η ένταση και η προκλήσεις των NAVTEX.
Η δεύτερη προσπάθεια τον Σεπτέμβριο (18/9/2020) για συμφωνία γίνεται μέσω τηλεδιάσκεψης των εκπροσώπων Γερμανίας, Ελλάδας και Τουρκίας, Χέκερ, Σουρανή, Καλίν, από την οποία προέκυψε το δεύτερο πρωτόκολλο του Βερολίνου και αναφέρει ότι Ελλάδα και Τουρκία δεσμεύονται για την ειρηνική επίλυση των διαφορών τους με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Καθοριστικό σημείο εκείνο που αναφέρει ότι Αθήνα και Άγκυρα θα εργαστούν για τη δημιουργία ευνοϊκού κλίματος ώστε να πραγματοποιηθούν οι συνομιλίες για τα Μέτρα Οικοδόμησης εμπιστοσύνης και οι πολιτικές διαβουλεύσεις έως το τέλος του έτους.
Η συνέντευξη
Γ. Ευγενίδης: Θα ήθελα να ξεκινήσω ρωτώντας πώς βλέπετε τον ρόλο της Τουρκίας
στην ευρύτερη περιοχή μετά τη NAVTEX που εκδόθηκε πριν από μερικές μέρες,
η οποία αποσταθεροποιεί περαιτέρω την περιοχή. Και αυτό γιατί ήμασταν σε ένα μονοπάτι για διερευνητικές επαφές, οι οποίες είναι πλέον εκτός συζήτησης…
Σ. Φράντσμαν: Έχουμε μάθει ότι η Τουρκία βασικά χρησιμοποιεί τις NAVTEX και τις υπόλοιπες κρίσεις για να εκβιάσει μια σειρά χωρών. Δελεάζει χώρες, όπως η Ελλάδα ή και το Ισραήλ, προσποιούμενη ότι θέλει να διαπραγματευτεί, αλλά παίζουν το ίδιο κυκλικό παιχνίδι των προκλήσεων. Και, μέχρι να τους αντιμετωπιστεί κάποιος με σοβαρές συνέπειες, θα συνεχίσουν να παίζουν αυτό το παιχνίδι. Είναι, δε, πάντα προς όφελός τους, καθώς διαλέγουν πάντα τον χρόνο και το σημείο της κρίσης. Συνεπώς, νομίζω ότι πρέπει
να υπάρξει κάποιου είδους αντίδραση, αλλιώς θα είναι πάντα στη διακριτική ευχέρεια της Άγκυρας.
Γ. Ευγενίδης: Ποιος είναι, συνεπώς, ο στόχος της Άγκυρας; Τι επιδιώκουν; Θέλουν έναν πιο εκτεταμένο διάλογο σε μια σειρά θεμάτων που δεν είναι αυτή τη στιγμή στο τραπέζι; Και μήπως, δυνητικά, επιδιώκουν ακόμα και μια σύγκρουση, η οποία θα υπαγορεύσει νέους όρους για τον διάλογο;
Σ. Φράντσμαν: Τα στοιχεία δείχνουν ότι η Άγκυρα κάνει διάλογο μόνο με τη Ρωσία ή και με το Ιράν που είναι χώρες με απολυταρχικά καθεστώτα, συνεπώς είναι φυσικοί εταίροι για ένα απολυταρχικό καθεστώς, όπως η Άγκυρα. Απέναντι σε δημοκρατίες, όπως η Ελλάδα, το Ισραήλ ή η Κύπρος, θέλουν απλώς να απειλούν και έχουν καταστήσει απολύτως σαφές ότι θέλουν να εργαλειοποιήσουν την κρίση για να εκφράσουν το εθνικιστικό συναίσθημα στο εσωτερικό της χώρας. Και, βασικά, δεν υπάρχει καμία συνέπεια. Δεν νομίζω ότι καμία χώρα θα έπρεπε να διαπραγματεύεται με την Τουρκία μέχρι να αναγκαστούν να προσέλθουν στο τραπέζι του διαλόγου. Δεν θα πρέπει συνεχώς να είμαστε διαρκώς “ηθοποιοί” στο δικό τους “τσίρκο”.
Γ. Ευγενίδης: Περιγράφετε αυτή την τουρκική “υπερέκταση”. Από το Ιράκ, την Αρμενία έως τη Λιβύη. Πόσο μακριά μπορεί αυτό να φτάσει; Πόσο θα κρατήσει; Και ποιες είναι οι δυνητικές συνέπειες γι’ αυτή την τουρκική συμπεριφορά; Θα υπάρξουν συνέπειες γι’ αυτή την τουρκική συμπεριφορά;
Σ. Φράντσμαν: Αν δείτε τη φύση της τουρκικής κυβέρνησης και του τουρκικού καθεστώτος,
παραπέμπει στην πορεία ενός παραδοσιακού εξτρεμιστικού καθεστώτος της δεκαετίας του ’20 ή του ’30. Δεν πιστεύω ότι αυτού του τύπου οι κυβερνήσεις σταματούν, αν δεν βρεθεί κάτι να τις σταματήσει, κάτι που θα τραβήξει μια γραμμή. Νομίζω ότι η ιστορία δείχνει ότι δεν έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με καμία αναποδιά. Και δεν πιστεύω ακριβώς ότι υπάρχει υπερέκταση. Η Τουρκία σίγουρα έχει οικονομικό πρόβλημα, αλλά είναι μια ισχυρή χώρα. Και βλέπετε ότι αποκτά καινούργια drones, νέα συστήματα αεράμυνας και νομίζω ότι θέλει να τα δοκιμάσει. Όχι βεβαίως εναντίον της Ελλάδας που είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά τα χρησιμοποιεί στη Συρία και σε άλλες περιοχές.
Γ. Ευγενίδης: Εκτιμάτε ότι η Ε.Ε. έχει μέσα πίεσης απέναντι στην Τουρκία, πιθανώς με οικονομικές κυρώσεις; Η κυβέρνηση Ερντογάν να καμφθεί από μια τέτοια πίεση;
Σ. Φράντσμαν: Αυτό που έχουμε δει στο παρελθόν, το 2015, είναι πως η Τουρκία είναι απολύτως πρόθυμη να χρησιμοποιήσει το μεταναστευτικό, το οποίο συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου, προκειμένου να εκβιάσει χώρες με τους μετανάστες. Είναι πρόθυμη να το κάνει και η Ε.Ε. και ειδικά η Γερμανία επί της ουσίας τη “δωροδοκούν”, με αποτέλεσμα να βρίσκονται σε εξαιρετικά δύσκολη θέση. Διότι αυτό σημαίνει ότι, οιαδήποτε μέρα, η Τουρκία μπορεί να αποφασίσει ότι “αν δεν μας δώσετε αρκετά χρήματα, θα στείλουμε μετανάστες”.Αυτό δεν είναι αποδεκτή συμπεριφορά και νομίζω ότι πρέπει να υπάρξουν πραγματικές συνέπειες και αυτό μπορεί να σημαίνει κυρώσεις, αλλά όχι όπως οι κυρώσεις του Τραμπ το 2019. Αυτή είναι η μόνη κίνηση, την οποία καταλαβαίνει η Άγκυρα, στα ίσια. Ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τη Ρωσία.
Γ. Ευγενίδης: Μιας και αναφερθήκατε στη διακυβέρνηση Τραμπ, ποιος θα είναι ο ρόλος των ΗΠΑ στην περιοχή; Θα είναι ένας πιο ενεργός ρόλος μετά τις εκλογές στις 3 Νοεμβρίου;
Σ. Φράντσμαν: Η γενική κατεύθυνση των ΗΠΑ είναι να αποσυρθούν από την περιοχή. Σε μια προεδρία Μπάιντεν, νομίζω ότι οι ΗΠΑ θα είναι πιο σκληρές έναντι της Τουρκίας. Προφανώς, θα προσπαθήσουν να αναβιώσουν τη διατλαντική συμμαχία, αν και αυτό γενικώς σημαίνει να μην χρησιμοποιείς την ισχύ, αλλά τον διάλογο. Η διακυβέρνηση Τραμπ χρησιμοποιεί περισσότερο την ισχύ, αλλά την ίδια ώρα έχει μια συναλλακτική προσέγγιση: “αγοράζεις F-35, σου δίνω κάτι”. Το ταξίδι του υπουργού Πομπέο στην Ελλάδα και την Κύπρο, όμως, ήταν συμβολικής σημασίας. Αρχίζει να αντιλαμβάνεται την ανάγκη να δημιουργηθεί ένας άξονας Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου, Ισραήλ και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
