Σύντομα θα αρχίσει η απογραφή των καταφυγίων της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Τα περίπου 500 καταφύγια στη Βαυαρία έχουν προ πολλού εγκαταλειφθεί ή χρησιμοποιούνται για άλλους σκοπούς. Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, ορισμένα από αυτά εξετάζονται για επαναχρησιμοποίηση.
Υπήρχαν περίπου 2.000 δημόσια καταφύγια στη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Σύμφωνα με τις αρχικές εκτιμήσεις, μόνο περίπου 600 από αυτά μπορούν ακόμη να επανενεργοποιηθούν.
Πολλά διατηρημένα καταφύγια, ιδίως από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχουν μετατραπεί σε χώρους πολιτισμού. Το 2007, η γερμανική κυβέρνηση είχε εγκαταλείψει όλα τα καταφύγια.
Ενόψει του πολέμου στην Ουκρανία, το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εσωτερικών θέλει τώρα να ξεκινήσει μια απογραφή. Περίπου 500 από τα γερμανικά καταφύγια βρίσκονται στη Βαυαρία.
Για τον Andreas Kling, σύμβουλο πολιτικής προστασίας, ορισμένα από τα εγκαταλελειμμένα καταφύγια “θα μπορούσαν να μετατραπούν ξανά σε σωστά λειτουργικά καταφύγια με μικρή προσπάθεια”.
Η Ελβετία ως πρότυπο;
Ο Kling αναφέρεται στην Ελβετία, όπου υπάρχουν καταφύγια για κάθε κάτοικο. Αλλά ως επί το πλείστον δεν είναι δημόσια, λέει ο επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας και Βοήθειας για τις Καταστροφές, Armin Schuster: “Αυτό βασίζεται στο γεγονός ότι σε πολλά ιδιωτικά σπίτια υπάρχουν δωμάτια (…) στο υπόγειο, τα οποία δεν θα τα λέγαμε καταφύγια”.
Ο χώρος των καταφυγίων ήταν τότε αρκετός μόνο για το δύο τοις εκατό
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, τα καταφύγια της Βαυαρίας ήταν αρκετά μόνο για το δύο τοις εκατό του πληθυσμού – χωρίς να υπολογίζονται τα ιδιωτικά καταφύγια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, υπάρχουν πολύ λίγα στη χώρα.
Είναι αμφίβολο αν θα πρέπει να επανενεργοποιηθούν δημόσιες εγκαταστάσεις – όπως το παλιό καταφύγιο κοντά στην Viktualienmarkt του Μονάχου ή το υπόγειο βοηθητικό νοσοκομείο στο Gunzenhausen στην κεντρική Φραγκονία. Ο Schuster θεωρεί λογικό να υπάρχουν τουλάχιστον καταφύγια για κυβερνητικά γραφεία και κρίσιμες υποδομές.
Αναζήτηση προστασίας στα υπόγεια
Πέρα από το πόσο κατάλληλες θα ήταν οι παλιές και στη συνέχεια ανακατασκευασμένες εγκαταστάσεις σε σύγχρονους πολέμους: Σε περίπτωση πυρηνικής ανταλλαγής, ακόμη και το προστατευμένο από τη ραδιενέργεια καταφύγιο που κατασκεύασε η γερμανική κυβέρνηση βαθιά μέσα στο βουνό του Άιφελ θα ήταν ανεπαρκές, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες. Και αν ποτέ εκδηλωθούν πυρά συμβατικών πυραύλων, όπως στην Ουκρανία, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων θα πρέπει να καταφύγει στα υπόγεια.
Herrmann: Μη ρεαλιστικό σενάριο
Ο υπουργός Εσωτερικών της Βαυαρίας Joachim Hermann, βλέπει την πολιτική άμυνα να αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις, αλλά προειδοποιεί επίσης να μην θεωρηθεί ρεαλιστικό ένα σενάριο πολέμου σε αυτή τη χώρα: “Ούτε εμείς χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουμε τα καταφύγια στο παρελθόν”. Για τον Herrmann, η άμυνα και η ικανότητα αντεπίθεσης είναι πιο σημαντικές από τα καταφύγια: “Η άμυνα πρέπει να είναι τόσο ισχυρή εκ των προτέρων ώστε κάτι τέτοιο να μην συμβεί εξαρχής. Γιατί τελικά η ειρήνη βασίστηκε στο γεγονός ότι λειτούργησε το σύστημα της αποτροπής”.
Δισεκατομμύρια για καταφύγια;
Σε τελική ανάλυση, όλα είναι και θέμα χρημάτων. Ένα σημερινό παράδειγμα: το πιθανό σύστημα πυραυλικής άμυνας “Arrow 3” του Ισραήλ είναι πιθανό να κοστίσει στη Γερμανία περίπου δύο δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες. Εκείνη την εποχή, μόνο το πυρηνικό καταφύγιο της γερμανικής κυβέρνησης στο Eifel κόστιζε μισό δισεκατομμύριο περισσότερο.
