Πρωτοβουλία Eλλήνων Ιατρών Μονάχου: Ενημέρωση για τα εμβόλια Covid

Πολλά έχουν ακουστεί τον τελευταίο καιρό για τα πολυαναμενόμενα εμβόλια κατά του κορωνοϊού. Οι θεωρίες συνομωσίας και η παραπληροφόρηση τροφοδοτούν την έλλειψη εμπιστοσύνης στα εμβόλια και ενδέχεται να περιορίσουν το ποσοστό εμβολιασμού του πληθυσμού κάτω από το επίπεδο που είναι απαραίτητο (περίπου 60-70%) για να επιτευχθεί η λεγόμενη «ανοσία της αγέλης» και να προστατευθεί η κοινότητα από την ασθένεια. Από πλευράς μας θα θέλαμε να παρουσιάσουμε κάποιες χρήσιμες πληροφορίες για τα εμβόλια που αναμένονται.

Τα υποψήφια εμβόλια που αναπτύσσονται σήμερα ανά τον κόσμο είναι 170, εκ των οποίων τα 42 βρίσκονται ήδη σε κλινικές μελέτες σε ανθρώπους. Χωρίζονται σε επιμέρους κατηγορίες, ανάλογα με τη διαδικασία παραγωγής και τα δραστικά συστατικά τους σε

• αδρανοποιημένα εμβόλια
• ζωντανά εξασθενημένα εμβόλια
• ανασυνδυασμένα πρωτεΐνικά εμβόλια
• φορείς που μπορούν να αντιγραφούν
• μή αντιγραφόμενοι ιικοί φορείς
• DNA-εμβόλια
• εμβόλια mRNA

Στην περίπτωση του κορωνοϊού η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαπραγματευθεί με έξι εταιρείες ενώ με τις τρεις έχει ήδη υπογράψει προσύμφωνα ή συμβόλαια. Οι εταιρείες με τις οποίες έχει υπογραφεί συμβόλαιο άμεσης συνεργασίας είναι η AstraZeneca, η BioNTech-Pfizer και η Moderna.

Στα εμβόλια που πρόκειται να κυκλοφορήσουν στη Γερμανία χρησιμοποιήθηκαν μόνο δύο πλατφόρμες σχεδιασμού του εμβολίου: ο μή αντιγραφόμενος Ιικός φορέας (αδρανοποιημενο εμβόλιο όπως το εμβόλιο κατά της γρίπης) και η πλατφόρμα mRNA (BNT162b2).

Με ένα “κλασικό” εμβόλιο εισάγεται στον οργανισμό μας ο ίδιος ο ιός, αλλά αδρανοποιημένος (δηλαδή ο ιός έχει «σκοτωθεί» π.χ. θερμικά ή χημικά). Τα εμβόλια βασίζονται στην δυνατότητα αφενός της διέγερσης και αφετέρου της μνήμης του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και η ΑstraZeneca χρησιμοποίησαν αυτή τη μέθοδο. Το εμβόλιο του ιού δημιουργήθηκε από μια εξασθενημένη έκδοση ενός ιού ενός κοινού κρυολογήματος (αδενοϊός που απομονώθηκε από χιμπατζήδες) που έχει μεταλλαχθεί γενετικά ώστε να μην μπορεί να προκαλεί μόλυνση σε ανθρώπους και να φέρει το «αποτύπωμα» μέρους του κορωνοϊού, που είναι γνωστό ως πρωτεΐνη spike.

Από τη στιγμή που εισάγεται στον οργανισμό αρχίζει να παράγει την πρωτεΐνη spike του κορωνοϊού, την οποία το ανοσοποιητικό αναγνωρίζει ως απειλή και προσπαθεί να πολεμήσει.

Τα εμβόλια που αναπτύχθηκαν από την BioNTech-Pfizer και τη Moderna χρησιμοποιούν την τεχνολογία RNA messenger (mRNA). Tα εμβόλια mRNA δεν μας μεταφέρουν τον κορωνοϊό και δεν επηρεάζουν ούτε αλληλεπιδρούν με το DNA μας.

Tα εμβόλια τύπου mRNA δίνουν οδηγίες στα κύτταρα μας να παράγουν δομικά τμήματα του κορωνοϊού, όπως τις ακίδες που έχουν στην επιφάνειά τους (ή τμήμα αυτών).

Δηλαδή, διεγείρουμε τον οργανισμό να παράγει δικά του αντισώματα εναντίον του SARS-Cov-2, ώστε μετά να ενεργοποιηθεί μια σειρά αντιδράσεων και να καταπολεμηθεί ο ιός.

Συγκεκριμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος αναγνωρίζουν αυτό το «ξένο σώμα» και ξεκινά η πολύπλοκη διαδικασία της ανοσοαπόκρισης. Αυτό δηλαδή που συμβαίνει και στη φυσική λοίμωξη από COVID-19. Στο τέλος της διαδικασίας, το σώμα μας έχει μάθει πως να μας προστατεύει από μελλοντικές μολύνσεις. Η τεχνολογία αυτή αν και γνωστή δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ σε εγκεκριμένο εμβόλιο.

Η πρώτη επιτυχημένη χορήγηση mRNA σε πειραματόζωα δημοσιεύθηκε το 1990 στο περιοδικό Science. Από τις αρχές του 2000 μέχρι σήμερα λοιπόν έγιναν δεκαετίες συνεχών μελετών για να βρουν τους κατάλληλους τρόπους σύνθεσης, σταθεροποίησης, μορφοποίησης και παρασκευής ενός mRNA σε μορφή εμβολίου.

Η έλλειψη ιού (εξασθενημένου ή ανενεργού) στο εμβόλιο σημαίνει πολύ λιγότερες παρενέργειες (που δημιουργούνται λόγω αναγνώρισης από το ανοσοποιητικό μας). Η τεχνολογία mRNA επιλέχθηκε αυτή τη φορά επειδή οι επιστήμονες γνώριζαν ότι θα μπορούσε να αναπτυχθεί γρήγορα αφού παράλληλα υπήρξε ταχύτατη αποκωδικοποίηση της γενετικής σύστασης του κορωνοϊού.

Ο εμβολιασμός θα γίνεται σε 2 δόσεις, η δεύτερη δόση θα χορηγείται 3 (Pfizer) ή 4 εβδομάδες (Moderna, AstraZeneca). Τα εμβόλια που έχουν αναπτυχθεί έχουν μελετηθεί σε ότι αφορά τις παρενέργειες τους μέχρι και 3 μήνες μετά τη χορήγηση αυτών.

Κυρίως παρουσιάστηκαν ήπιες παρενέργειες κατά τις πρώτες μέρες μετά τη χορήγηση της τελευταίας δόσης. Ήπια συμπτώματα όπως τοπικός πόνος στο σημείο χορήγησης, δεκατική πυρετική κίνηση (37 – 37,5), μυαλγίες και αίσθημα κόπωσης παρουσίασαν περίπου 2-4% των χιλιάδων εθελοντών που πήραν μέρος στις μελέτες.

Η αποτελεσματικότητα των εμβολίων είναι πάνω από 90% και τα συγκεκριμένα εμβόλια μπορούν να διατεθούν την επόμενη μέρα της αδειοδότησης τους καθώς και οι 3 εταιρείες έχουν ξεκινήσει εδώ και 2 μήνες τη διαδικασία παραγωγής τους.

Ο εμβολιασμός δεν θα είναι υποχρεωτικός για τον γενικό πληθυσμό. Η διάρκεια προστασίας που θα παρέχουν τα νέα εμβόλια κατά της COVID-19 είναι άγνωστη.

Ακόμα και μετά την ευρεία διάθεση των εμβολίων, ο ιός SARS-CoV-2 θα συνεχίσει να προκαλεί ανησυχία και θα απαιτεί εγρήγορση από όλους. Μέτρα όπως η κοινωνική απόσταση, ο περιορισμός του μεγέθους των συγκεντρώσεων και η ευρεία χρήση μάσκας, θα συνεχίσουν να είναι επιβεβλημένα για αρκετούς μήνες.